ZB 34 | 23.08.2021 | Życie miasta | Edytor

Wojenne schrony pełne tajemnic

​Bytom podziemny. Były zapomniane przez kilkadziesiąt lat, chociaż o ich istnieniu przypominały charakterystyczne, wystając z ziemi wywietrzniki. Kilka lat temu Dariusz Pietrucha, prezes Stowarzyszenia na rzecz Zabytków Fortyfikacji „Pro Fortalicium” postanowił udostępnić schrony przy placu Akademickim miłośnikom historii.

Schrony poświęcone pamięci generała Stanisława Sosabowskiego, dowódcy 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej biorącej udział w walkach podczas operacji „Market Garden”, a także Romana Tragera zostały zbudowane najprawdopodobniej w 1943 roku, kiedy rozpoczęły się naloty alianckie na państwa Rzeszy. 

30 centymetrów twardego betonu

Sadząc po ich stanie w momencie rozpoczęcia prac remontowych,  przed laty wybudowano je bardzo starannie. Obiekty nie będące bunkrami, lecz miejscami schronienia ludności cywilnej podczas nalotu pokrywa około 30 centymetrowa warstwa twardego betonu, co w czasach wojny było rzadkością. Zdaniem Dariusza Pietruchy za tak starannym przygotowaniem schronów przemawiało bliskie sąsiedztwo prezydium policji mieszczące się w obecnym budynku Ślaskiego Uniwersytetu Medycznego. Urzędnicy placówki oraz ich rodziny mieszkali najczęściej w pobliskich kamienicach i to im chciano zapewnić bezpieczeństwo. 

W 2014 roku Dariusz Pietrucha wraz z członkami Stowarzyszenia rozpoczął remont obu obiektów. Schron „Sosabowski” mieści się nieopodal skrzyżowania z ulicą Żeromskiego, natomiast „Trager” ma swoje wejście o kilkadziesiąt metrów dalej, nieopodal dawnej siedziby bytomskiego komitetu PZPR.

Śmieci i kurz

Schrony w momencie otwarcia były w miarę dobrym stanie. Nie było tam na przykład  wilgoci, która często występuje w tego typu miejscach.  Jedyny poważniejszy problemem stanowił nagromadzony przez lata brud i śmieci. Poza uprzątnięciem tego zwałowiska konieczne okazało się również wybielenie ścian oraz łukowatego sufitu. Poza tym społecznicy zainstalowali automatyczną instalację na bieżąco osuszającą powietrze. Urządzenia te pracują tam non stop i zapewniają dobre warunki bywalcom schronu. 

Tych zaś nie brakuje, bo schron poświęcony generałowi Sosabowskiemu jest w całości gotowy do zwiedzania. Goście mogą między innymi dowiedzieć się ciekawostek z okresu powstawania 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej, poznać historię żołnierzy, a także życiorys generała. W dalszej części można sporo dowiedzieć się o samej, ja,że brzemiennej w skutkach operacji „Market Garden”. W centralnym punkcie znajdują się natomiast siedziska przypominające te, na których ostatnie spokojne chwile spędzali żołnierze przed ważną operacją. Osoby, które zdecydują się tam pozostać słuchają narastającego warkotu silników samolotu desantowego DC 2. Atmosfera jest niesamowita, a przeżycia naprawdę mocne. 

Historie tragiczne

W drugim, jedynie częściowo odrestaurowanym schronie można z kolei poznać historię Romana Tragera i jego ojca Augustyna, będącego w latach 20. agentem polskiego wywiadu oficjalnie zatrudnionym w konsulacie polskim. Historie obu mężczyzn związanych z Bytomiem są tragiczne, a jednocześnie pasjonujące. Takich lekcji historii nawet w najlepszej szkole  bez wątpienia nie dostaniemy. 

Atrakcją obu schronów, z których  każdy ma około 30 metrów długości są dioramy, czyli precyzyjnie i starannie wykonane makiety modeli autorstwa Dariusza Pietruchy. Przedstawiają one chociażby epizody walk toczonych w ramach operacji „Market Garden”, w tym tak nietypowe sceniki jak msza polowa. Uwagę – i to nie tylko miłośników militariów – przyciągają  również informacje o wyrzutniach rakiet V-2 wraz z fragmentami tego odrzutowego pocisku, pierwszego w historii ludzkości będącego w stanie wylecieć poza ziemską atmosferę.

Nie jest wykluczone, że oba schrony zostaną otwarte dla zwiedzających we wrześniu z okazji jubileuszu bytomskiej jednostki wojskowej. Warto z tej okazji skorzystać.

Komentarze

Pani/Pan

Adres e-mail

Komentarz

Zapamiętaj moje dane
Powiadom mnie o nowych komentarzach

Wpisz tekst z obrazka:

Don't put anything here