ZB 47 | 22.11.2021 | Życie miasta | Marcin Hałaś

Requiem dla dowcipnisia

​Odszedł Edward Tomenko. Po raz pierwszy zdarza mi się napisać o nim bez uśmiechu, za to ze smutkiem. W wieku 87 lat zmarł Edward Tomenko – jeden z najlepszych polskich rysowników-satyryków. Współpracownik i Przyjaciel „Życia Bytomskiego” przez kilkadziesiąt lat.

Gdyby mieszkał w Warszawie albo Krakowie i rysował dla „Rzeczpospolitej”, „Polityki” albo „Wprost” – byłby znany w całej Polsce. Ale mieszkał w Bytomiu, rysował dla „Życia Bytomkiego” i wielu lokalnych gazet. Dlatego nie zdobył ogólnopolskiej popularności adekwatnej do skali swego talentu.

Urodził się w Czortkowie w województwie tarnopolskim II Rzeczpospolitej, czyli na ziemiach, która Polska utraciła w wyniku II wojny światowej. Dlatego czasami mówił o sobie: „Jestem Ukrainiec!”, choć oczywiście z narodowością ukraińską nie miał nic wspólnego. Po wojnie w ramach akcji wysiedleńczej trafił do Kluczborka. Utalentowany od dziecka – we Wrocławiu ukończył trzyletnią Szkołę Sztuk Plastycznych. Potem przeniósł się na Górny Śląsk, do Bytomia. Tu debiutował jako rysownik w satyrycznym piśmie „Kocynder” w roku 1956 – a więc w czasie tzw. odwilży, kiedy można się było zacząć śmiać się nie tylko z kapitalizmu i prezydenta USA Trumana.

Jego rysunki publikowało prawie 200 polskich tytułów prasowych – na czele z kultowymi w czasach PRL-u „Szpilkami”. Prace Tomenki były nagradzane na konkursach w kilkunastu krajach. Najdalej – w Japonii.

Od pierwszego numeru współpracował z „Życiem Bytomskim” – przez wiele lat blok jego rysunków znajdował się na „rozkładówce”, czyli środkowych stronach naszego tygodnika. Co tydzień tworzył także rysunek kryminalny, który ilustrował i graficznie „rozbijał”
drukowaną na naszych łamach Kronikę Policyjną.

Skąd czerpał pomysły? – Poczucia humoru nie można się nauczyć w żadnej szkole, na żadnych studiach. Trzeba się z tym urodzić, otrzymać go w darze od Boga – mówił w rozmowie z dziennikarzem „Życia Bytomskiego” przeprowadzonej z okazji jego 80. urodzin.

A koncepty miał świetne. Mój ulubiony rysunek Tomenki wygląda tak: idzie świnia i zostawia za sobą śladu ludzkich stóp. Tomenko miał do siebie dystans, był autoironiczny. Na wielu jego rysunkach występował zwalisty Edward – postać posiadająca rysy autora.

Pisał także aforyzmy. Wydał kilka książek z rysunkami. Rysował także... dowcipy erotyczne. Dlatego z równym dystansem jak „Jestem Ukrainiec”, mawiał o sobie także: „Jestem stary zbereźnik”. Przyjmował różne zlecenia – także na rysunki polityczne, które służyły w kampanii wyborczej. Bo swoją profesję traktował jak rzemiosło.

Pozostał tradycjonalistą. Nie nauczył się obsługi komputera ani programów graficznych. Do końca rysował piórkiem maczanym w tuszu, a rysunki kolorował kredkami lub markerami. Mieszkał na Sójczym Wzgórzu. W miniony czwartek spoczął na cmentarzu Mater Dolorosa.

Kiedyś powiedział: „Ja nie umrę, ja pęknę ze śmiechu”. Teraz pierwszy raz jest nam za przyczyną Edwarda Tomenki bardzo smutno. Za to w raju święci i aniołowie muszą śmiać się do rozpuku. Bo przecież Edward Tomenko na pewno już rysuje przed Niebieskim Tronem.

MARCIN HAŁAŚ

Komentarze

Pani/Pan

Adres e-mail

Komentarz

Zapamiętaj moje dane
Powiadom mnie o nowych komentarzach

Wpisz tekst z obrazka:

Don't put anything here