FRIEDRICH DOMIN - Aktor, reżyser i dyrektor

Bohater dzisiejszego odcinka Panteonu bytomskiego Friedrich Domin urodził się w Bytomiu 15 maja 1902 r. w rodzinie bez większych tradycji artystycznych. Był synem właściciela kwiaciarni przy Bahnhofstrasse 1 (ul. Dworcowa 1) Ludwiga Domina oraz Emilie z domu Curris. Jego ojciec był Górnoślązakiem spod Gogolina, zaś matka przybyła z Westfalii.

Friedrich uczęszczał w Bytomiu do prywatnej szkoły, a następnie ukończył średnią szkołę realną (Oberrealschule w budynku obecnego IV Liceum Ogólnokształcącego), zdając maturę w 1919 roku. Już za młodu zdradzał humanistyczne i plastyczne zainteresowania, czytał wiele dzieł literatury pięknej, brał udział w szkolnych przedstawieniach, recytował wiersze. W 1920 roku podjął studia malarskie i architektoniczne w słynnej szkole Bauhaus w Weimarze, kierowanej przez Waltera Gropiusa, skąd na całą Europę rozprzestrzeniały się nowe idee architektury i sztuki. Przerwał jednak naukę z powodu ciężkiej choroby i jako ochotnik podjął pracę w majątku rolnym na Śląsku koło czeskiej granicy, szybko jednak z tego rezygnując.
Latem 1921 r. został na próbę przyjęty do szkoły aktorskiej słynnego Maxa Reinhardta w Berlinie. Już jesienią tego samego roku otrzymał pierwszy angaż do nowo powstałego Teatru Ludowego (Volkstheater) na Köpenicker Strasse w Berlinie, który został mu później przedłużony. Oprócz gry na scenie zajmował się również scenografią i grafiką reklamową.
W 1923 r. zatrudnił się u Bertholda Viertela w Lustspielhaus, a rok później w Królewcu u Richarda Rosenheima jako aktor charakterystyczny grający postacie w najróżniejszym wieku. W 1925 r. powrócił z Rosenheimem do Berlina (do Lessing-Theater), a później trafił wraz z nim do Zurychu.
Następnymi miejscami jego pracy były teatry w Gerze (1926/27) i Kassel (1927/33). W tym ostatnim mieście podjął swoje pierwsze próby samodzielnego reżyserowania sztuk teatralnych. W 1931 r. ożenił się z koleżanką z teatru w Kassel Else Frommer.
Nastanie nowego reżimu w 1933 r. skończyło się dla Domina rewizją domową. Zrezygnował z posady w Kassel i w 1934 r. został drugim reżyserem w Monachium u Otto Falckenberga. W latach 1936-44 pracował jako główny reżyser i bohater charakterystyczny u Falckenberga w teatrze Münchener Kammerspielen. Podczas wojny rozpoczął pracę w filmie, dzięki czemu udało mu się uniknąć powołania do wojska i zwolniono go z obowiązku pracy w przemyśle.
W 1945 r. po zakończeniu wojny amerykańskie władze okupacyjne zobowiązały go do ponownego uruchomienia w Monachium teatru Kammerspiele. W październiku udało mu się tego dokonać, angażując na dyrektora Ericha Engela. Zajął się też reaktywacją związku zawodowego aktorów.
Talent Domina był wielki, potrafił zagrać zarówno dobrodusznych panów, jak i brutalnych łajdaków, królów, błaznów czy wesołych oszustów. Dokonywał tego głównie za pomocą psychologicznej konwersacji, przedstawiał ludzi w ich codziennych sytuacjach życiowych, bez koloryzowania. Grał m.in. Profesora Mamlocka, inżyniera Oderbrucha w Generale diabła Zuckmayera, Zolę w Sprawie Dreyfusa, Robespierrea w mierci Dantona, Galileusza w Galileo Galilei Brechta, Wallensteina w mierci Wallensteina, Filipa w Don Carlosie, kapitana w Woyzecku Büchnera, Pozzo w Czekaniu na Godota Becketta, tytułową rolę dr Praetoriusa czy Falstaffa. Z samym Bertoltem Brechtem potrafił posprzeczać się o interpretację postaci z jego sztuki.
Występował również w rozgłośni radiowej Bayerischer Rundfunk, w filmie i w telewizji, między innymi w Kapitanie z Köpenick czy w roli Bismarcka (Ludwik II) i Hindenburga (Sauerbruch). Grał też doktora Janusza Korczaka w telewizyjnym filmie Korczak i dzieci (Korczak und die Kinder). Ponadto często reżyserował sztuki, z których najbardziej zasłynął Jedwabny bucik (Der seidene Schuh) Paula Claudela z 1947 roku. Pozostał wierny monachijskiej scenie mimo wielu atrakcyjnych propozycji.
Zmarł w Monachium 18 grudnia 1961 r. i został pochowany na tamtejszym cmentarzu Bogenhausener Friedhof.