ZB 35 | 27.08.2012 | Środek życia | Edytor

Kochał kulturę Romów

​Wspomnienie Tadeusza Kamińskiego. 29 lipca minęła 5. rocznica śmierci Tadeusza Kamińskiego – lidera społeczności bytomskich Romów, twórcy zespołu „Czerchań”, autora książki „Zagubiony w lesie”. Przypominamy jego sylwetkę – tekst pochodzi z wydanej przez Muzeum Górnośląskie książki Marcina Hałasia „Alfabet bytomski”.

Tadeusz Kamiński był Romem. Dziś w myśl zasad przykazań politycznej poprawności zaleca się, by stosować nazwę Rom, zamiast zakorzenionego w polszczyźnie słowa Cygan. Tadeusz Kamiński mówił, że określenie Cygan wcale nie jest dla niego obraźliwe, że akceptuje je jako część językowej tradycji kraju, w którym mieszka. Zapewne więc nie jest wielkim grzechem stosowanie tych dwóch określeń alternatywnie, pod warunkiem, że słowu „Cygan” nie nadajemy pejoratywnej barwy.

Tadeusz Kamiński urodził się jeszcze w taborze, kiedy Cyganie wędrowali wraz z „wozami kolorowymi” od miasta do miasta. Jako kilkuletni chłopiec przeżył przymusowe osiedlenie w miastach, kiedy w latach 60. władze państwowe uznały, że cygańskie tabory nie pasują do socjalistycznego porządku. To osiedlenie było w jakimś sensie odcięciem od korzeni, od tradycji koczowniczego życia, więc dla Romów stanowiło szok, szykanę i zło konieczne.

Kiedy w pierwszej połowie lat 90. XX wieku poznałem Kamińskiego, powtarzał on często podczas rozmów „Nasza cygańska kultura ginie”. A równocześnie robił wiele, żeby ją zachować, przekazać, upowszechniać. Założył zespół „Czerchań”, pokazujący cygański folklor, występy tej grupy stały na wysokim poziomie. Wówczas Tadeusz Kamiński był liderem społeczności bytomskich Romów; niestety i Czerchań, i cała działalność romskiego stowarzyszenia rozsypała się wraz z ciężką chorobą ich założyciela. W tym wypadku wszystko opierało się i stało na jednym człowieku, a gdy go zabrakło – okazał się niezastąpiony.

Pozostała po Tadeuszu Kamińskim także książka zatytułowana „Zagubiony w lesie”, niestety wydana została bez numeru ISBN, więc nie istnieje w wielu ważnych bibliotecznych katalogach. Egzemplarz, jaki miałem z dedykacją autora, trafił do Ośrodka Pogranicze w Sejnach, dokumentującego wielokulturowość na polskich ziemiach. Bo był również Tadeusz Kamiński pisarzem i poetą, a to w kulturze Romów rzadkość, wszak oparta ona jest na tradycji ustnie przekazywanej z pokolenia na pokolenie, a nie spisanej. „Zagubiony w lesie” składał się z części zawierającej wiersze oraz tytułowej mikropowieści. Autor opowiedział historię cygańskiego chłopca, który utracił swój tabor i rodzinę oraz jego miłości – do Zosi, ślepej dziewczyny, Polki. Ani jej rodzice, ani rodzina bohatera – gdy ją wreszcie odnalazł – nie akceptowali takiego związku, jest to więc historia smutna i dramatyczna, przypominająca nieco tę z „Chaty za wsią” Kraszewskiego, ale równocześnie na swój sposób pogodna, bo osadzona w nierozerwalnym związku człowieka z przyrodą, z której czerpać można siłę. Wiem, że Tadeusz Kamiński miał w planie napisanie dalszego ciągu tej opowieści – zapewne jednak nie zdążył tego ucznić,

Krewnych Tadeusza Kamińskiego widuję często w Bytomiu, na ulicy Dworcowej, gdzie przed budynkiem PKO sprzedają – jak to w tradycji Kelderaszy-kotlarzy – patelnie oraz – dziś już częściej niż patelnie – perfumy po okazyjnych cenach i wątpliwej oryginalności. Jakiś namacalny ślad po wędrownej kulturze Romów wciąż więc trwa w sercu Bytomia.

Komentarze:

Pani/Pan

Adres e-mail

Komentarz

Zapamiętaj moje dane
Powiadom mnie o nowych komentarzach

Wpisz tekst z obrazka: